Ile kosztuje podział majątku wspólnego?
Zasadą jest, że w chwili zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa małżeńska, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego wchodzą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- nieruchomości, samochody i inne dobra nabyte w czasie trwania małżeństwa,
- oszczędności oraz środki zgromadzone na rachunkach bankowych w czasie trwania małżeństwa.
Majątek osobisty małżonków
Poza majątkiem wspólnym każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty, w którego skład wchodzą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa, te uzyskane w drodze dziedziczenia, darowizny, w zamian za składniki majątku osobistego lub przeznaczone wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków. Szczegółowy katalog składników majątku osobistego znajduje się w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej
Warto podkreślić, że podział majątku wspólnego jest niemożliwy, dopóki trwa ustawowa wspólność majątkowa małżeńska. Wspólność ta ustaje w wyniku śmierci jednego z małżonków, prawomocnego rozwiązania małżeństwa, orzeczenia separacji lub na mocy umowy majątkowej małżeńskiej sporządzonej w formie aktu notarialnego. Każdy z małżonków może także z ważnych powodów żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ponadto rozdzielność majątkowa powstaje z mocy samego prawa w przypadku ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków lub ogłoszenia jego upadłości.
Jakie istnieją sposoby podziału majątku wspólnego?
Istnieją dwa sposoby podziału majątku wspólnego:
- umowny podział majątku, polegający na sporządzeniu przez małżonków stosownej umowy; warto podkreślić, że jeśli w skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości umowa ta musi być zawarta w formie aktu notarialnego;
- sądowy podział majątku, w którym konieczne jest skierowanie odpowiedniego wniosku do sądu.
Tańszy oraz szybszy jest umowny podział majątku. Jednakże jeżeli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia np. co do składników ich majątku wspólnego, konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. Postępowanie to może wszcząć każdy małżonek, kierując wniosek do sądu rejonowego właściwego według miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – do sądu spadku. Jeżeli majątek znajduje się we właściwości kilku sądów, wybór sądu należy do wnioskodawcy.
Jakie wymogi musi spełniać wniosek o podział majątku wspólnego?
Wniosek o podział majątku wspólnego musi spełniać wszystkie formalne wymagania przewidziane dla pism procesowych w postępowaniu cywilnym oraz odpowiednio warunki dla pozwu. Powinien również zawierać precyzyjne określenie składników majątku wspólnego byłych małżonków, wskazanie wysokości udziałów oraz propozycję sposobu podziału tego majątku.
Warto podkreślić, że w orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że przedmiotem postępowania w sprawach o podział majątku wspólnego mogą być jedynie aktywa. Podział nie obejmuje natomiast długów, co oznacza, że sąd nie orzeka o ich spłacie.
Udziały małżonków w majątku wspólnym
Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Kwestia nierównych udziałów jest rozstrzygana przez sąd w ramach postępowania o podział majątku. Po dokonaniu podziału przez sąd nie jest już możliwe wystąpienie z żądaniem ustalenia nierównych udziałów. Dlatego wniosek w tej sprawie należy zgłosić najpóźniej do zakończenia postępowania przed sądem pierwszej instancji.
Rozliczenie nakładów i wydatków w trakcie podziału majątku
W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga również kwestie dotyczące zwrotu wydatków i nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonków, z wyjątkiem nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe generujące dochód. Zgodnie z orzecznictwem, rozstrzyganie w sprawie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty odbywa się niezależnie od wniosku małżonka. Natomiast zwrot wydatków i nakładów poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny wymaga wyraźnego żądania zgłoszonego przez małżonka w trakcie postępowania, ponieważ sąd nie rozstrzyga w tej sprawie z urzędu.
Ustalenie składu majątku wspólnego
W toku postępowania o podział majątku wspólnego kluczowe jest prawidłowe ustalenie składników tego majątku. Skład majątku wspólnego określa się na moment ustania wspólności majątkowej, natomiast jego wartość ustala się zgodnie ze stanem oraz cenami obowiązującymi w chwili dokonywania podziału. Zasada ta pozwala uwzględnić zmiany, które mogły wystąpić między momentem ustania wspólności majątkowej a chwilą podziału. Należy bowiem pamiętać, że postępowanie o podział majątku, szczególnie, gdy w jego skład wchodzi wiele kosztownych przedmiotów majątkowych, może trwać nawet kilka lat.
Ponadto etap polegający na precyzyjnym określeniu składników majątku oraz ich wartości, stanowi najtrudniejszą część postępowania, w trakcie której mogą pojawić się
liczne nieporozumienia między małżonkami. Sąd przyjmuje wartość składników majątkowych przedstawioną przez małżonków, jeśli pozostają oni w całkowitej zgodności. W przypadku sporu konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego specjalizującego się w wycenie przedmiotów majątkowych, gdyż sąd nie jest w stanie dokonać takiej wyceny samodzielnie.
Ile kosztuje podział majątku wspólnego?
Podstawowym kosztem w postępowaniu o podział majątku wspólnego jest opłata od wniosku. Jeśli małżonkowie przedstawiają zgodny projekt podziału opłata ta wynosi 300 zł. Jeżeli jednak pomiędzy małżonkami istnieje spór opłata ta wrasta do 1000 zł. Uiszczenie opłaty stanowi formalny warunek rozpoznania sprawy przez sąd. Sąd nie podejmie żadnej czynności wskutek złożonego wniosku, który nie został należycie opłacony
Jeśli w sprawie konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy, należy także opłacić wynagrodzenie biegłego. Koszty sporządzenia opinii są różne, jednakże niemalże zawsze jest to kwota kilku tysięcy złotych.
Warto podkreślić, że W postępowaniach procesowych zasadą jest, że końcowo koszty postępowania (w tym koszt opinii biegłego) ponosi strona przegrywająca proces. W sprawach o podział majątku nie można jednak mówić o wygranym i przegranym w ścisłym znaczeniu, dlatego najczęściej Sąd rozdziela koszty postępowania w tych sprawach po połowie.
Do kosztów postępowania oprócz powyższych mogą dojść także koszty mediacji oraz wynagrodzenie adwokata/radcy prawnego.
Aby sprawnie przeprowadzić podział majątku wspólnego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy radcy prawnego, specjalizującego się w tego typu sprawach, aby zapewnić sprawne i prawidłowe przeprowadzenie całego postępowania.
Wpis nie stanowi porady prawnej. Należy pamiętać, że szczegóły konkretnej sprawy mogą mieć wpływ na wybór odpowiedniego sposobu postępowania oraz zastosowanych rozwiązań prawnych. W celu dokonania właściwego wyboru, należy skonsultować się z radcą prawnym.
